M’hemm l-ebda dubju li dan huwa Għid il-Kbir b’differenza. Minħabba l-Pandemija Covid-19 kull attività marbuta mal-Irxoxt ġiet imħassra ma’ Malta u Għawdex kollu. Dan huwa mument mhux komuni għalina. Ħajjtna nbidlet mil-lejl għan-nhar. Xejn m’għadu bħal qabel. Inħarsu ‘l quddiem għas-sena d-dieħla. Min-naħa tagħna, nawguraw lill-Maltin u l-Għawdxin kollha, l-Għid it-Tajjeb.
L-Irxoxt lura f’Birżebbuġa fl-2017.
Is-sena d-dieħla (Sena Liturġika B)
Ras ir-Randan se jiġi nhar l-Erbgħa 17 ta’ Frar 2021.
Ħadd Lazzru se jiġi nhar il-Ħadd 21 ta’ Marzu 2021.
Ħadd il-Palm se jiġi ċċelebrat nhar it-28 ta’ Marzu 2021.
L-Erbgħa tat-Tniebri se jiġi nhar il-31 ta’ Marzu 2021 f’Jum il-Ħelsien.
Ħamis ix-Xirka ġejja nhar l-1 t’April 2021.
Il-Ġimgħa l-Kbira ġejja nhar it-2 t’April 2021.
Sibt il-Għid ġejja nhar it-3 t’April 2021.
Ħadd il-Għid se jiġi nhar l-4 t’April 2021.
L-Għid il-Kbir jista’ jiġi l-iktar l-kmieni nhar it-22 ta’ Marzu u l-iktar tard il-25 t’April.
Il-Papa Franġisku f’ċerimonja straordinarja fil-bidu tal-Pandemija kbira tal-Covid-19, jagħti l-benedizzjoni tiegħu fi Piazza San Pietro mingħajr nies, ritratt surreali li se jibqa’ mmarkat fl-istorja umana. 27 ta’ Marzu 2020.
Din is-sena l-Ġimgħa Mqaddsa hija waħda differenti, waħda siekta, ‘il bogħod mill-entużjażmu tal-kultura reliġjuża popolari. Agħar minn hekk, il-fidili ma jistgħux lanqas immorru l-knijsa għall-funzjonijiet. Dan minħabba li sa minn Diċembru 2019 fiċ-Ċina faqqgħet pandemija perikoluża li bdiet tinfirex mad-dinja kollha u waslet fuq ix-xtut tagħna lejn l-aħħar ta’ Frar dħul Marzu 2020. Din hija tista’ tgħid xi ħaġa mingħajr preċedent. L-aħħar pandemija ta’ dan il-kobor seħħet mitt sena ilu, qisu bejn l-1918 u l-1920 meta wara l-Ewwel Gwerra Dinjija faqqgħet l-influwenza Spanjola li qatlet madwar 50 miljuna persuna. Il-kriżi li ninsabu fiha bħalissa hija simili ħafna tal-kriżi li għaddejna minna fit-Tieni Gwerra Dinjija bejn l-1939 u l-1945. L-ekonomija u t-turiżmu ħadu l-akbar daqqa ta’ ħarta li qatt setgħu jieħdu. Trasport bl-ajru u lukandi battala mad-dinja kollha. Mijiet qed jistennew li jitilfuq xogħolhom ukoll. Din hija kriżi, frott ta’ gwerra kontra għadu trasparenti, virus perikoluż li qed jattakka diversi nies u qed joqtol eluf kbar mad-dinja kollha. Il-ġirien tagħna t-Taljani jinsabu f’kriżi kbira, u sħabhom l-Ispanjoli xejn inqas. Dawn huma żewġ nazzjonijiet fejn il-Ġimgħa Mqaddsa hija ċċelebrata fl-ikbar pompa. Xejn minn dan din is-sena. Kollox sieket se jibqa’, la purċissjonijiet, la pagaents, la manifestazzjonijiet, xejn. Imma agħar minn hekk, il-fidili ma jistgħux jiċċelebraw flimkien bħala komunità fil-knejjes tagħhom dan il-misteru qaddis. Din is-sena f’atmesfera tassew surreali, il-lajċi u r-reliġjużi jkollhom isegwu kollox fuq it-televixin jew minn fuq l-internet, minħabba l-liġijiet li l-istat qed joħroġ f’dan iż-żmien ta’ emerġenza kbira. Fl-24 ta’ Marzu 2020, fid-dawl ta’ din it-traġedja li qed ngħixu, il-Knisja ddeċidiet li din is-sena ma jsiru l-ebda manifestazzjonijiet tal-Ġimgħa l-Kbira u anke tal-festi li jsiru matul is-Sajf. Anke l-preċett u l-griżma se jkollhom jiġu posposti. Dan huwa mument straordinarju li qed ngħixu, xi ħaġa li n-nanniet tagħna la qatt raw bħalha u lanqas biss stennew li se nsibu ma’ wiċċna.
Din is-sena għalhekk dan iż-żmien qed inqattgħuh ġewwa b’ċertu biżà u trepidazzjoni. Il-funzjonijiet se narawhom fuq it-televixin. Din is-sena qed niċċaħdu minn kull manifestazzjoni li tressaqna lejn Alla, forsi għal gost ta’ dawk li huma patetikament atei, agnostiċi jew li moħħhom huwa kkmandat mill-puritaniżmu protestant. Għalhekk din is-sena hija s-sena li se togħġob lilhom, però xejn inqas għal min iħobb il-kultura reliġjuża popolari. Forsi din is-sena huwa ċ-ċans sabiħ li ninġabru iktar flimkien mal-familja u nesperjenzaw il-misteru tal-passjoni ta’ Ġesù fid-djar tagħna, forsi anke quddiem xi xbieha jew xi salib mixgħul bil-lejl kif qalilna li għandna nagħmlu xorta l-Isqof tagħna Mons. Charles J. Scicluna f’wieħed mill-messaġġi li tana matul dawn il-jiem partikolari. Għalhekk min għandu xi sett ta’ vari tal-passjoni jew xi salib li jista’ jixegħlu ma joqgħodx jiddejjaq jarmahom. Ma ninsewx li s-salib huwa s-simbolu tar-rebħa. Dan iż-żmien jgħaddi u forsi se jkun żmien diffiċli li jaf iħalli diversi vittmi u mejta, imma jgħaddi wkoll. Inħarsu ‘l quddiem biex inkomplu mexjin fil-mixja tagħna. Alla magħna sal-aħħar tad-Dinja.
Kienet fuq inizzjattiva ta’ Alfred Formosa, Anthony Vella, Anthony Camilleri, Angelo Cutajar u Ray Cutajar, kollha kemm huma membri tal-Kumitat tas-Soċjeta’ li fis-sena 1998 kellhom il-ħsieb sabiħ u ġenwin li f’Birżebbuġa wkoll ikollna statwa ta’ Kristu Rxoxt. Il-proposta tagħhom tressqet quddiem il-kumitat tas-Soċjeta’ nhar it-28 ta’ April 1998. I l-kumitat aċċetta bil-ferħa din il-proposta. Ġimgħa wara l-proposta, proprju fil-5 ta’ Mejju tal-1998, il-Kummissjoni marret għand l-istatwarju Alfred Camilleri Cauchi u kkummissjonatlu din l-opra artistika. L-ispiża għall-istatwa ta’ Kristu Rxoxt biss laħħqet it-Lm800 u dan apparti l-ispejjeż l-oħra bħall-bradella, niċċa u tagħmir ieħor. Il-pjan ta’ din il-Kummissjoni kien li l-Irxoxt ikun lest u jiġi rregalat lis-Soċjeta’ għall-Għid il-Kbir, tal-4 t’April tal-1999.
Il-Poplu Birżebbuġi madwar l-Irxoxt
L-4 t’April tal-1999 wasal ukoll. Ħafna kienu n-nies ħerqana li jaraw l-istatwa l-ġdida ta’ Kristu Rxoxt. Fir-raħal sabiħ tagħna qatt qabel ma kellna ċ-ċans li ngawdu din il-festa flimkien bħala parroċċa waħda. Ħafna nies niżlu quddiem is-sede tas-Soċjeta’ biex jaraw iċ-ċerimonja. Fil-gallerija tal-każin quddiem folla kbira ta’ nies, il-president Anthony Camilleri flimkien mas-segretarju Joseph Caruana ġew irregelati din l-istatwa mill-Kummissjoni li ġabret u ħadmet għal din l-opra. Malli nkixfet l-istatwa, il-folla ta’ nies infaqgħet f’ċapċip kbir u l-Banda Birżebbuġa daqqet innijiet għall-okkażjoni. Wara sar marċ pulit u serju mat-toroq ta’ Birżebbuġa. Mill-gallarija tal-każin intefgħu numru kbir ta’ fjuri friski. Is-Socjeta’ Filarmonika San Pietru, Banda Birżebbuġa A.D. 1990 ħadet dan l-impenn b’serjeta’ kbira u mexxiet kollox bid-dekor li kien jixraq.
Kultura u Tradizzjoni
F’Birżebbuġa minn dejjem kien jinħass in-nuqqas ta’ inizjattivi kulturali. Dejjem kien hawn ix-xewqa li l-poplu Birżebbuġi jkollu identita’ tiegħu b’permezz ta’ attivitajiet kulturali bħalma jsiru f’irħula oħra. Meta twaqqfet is-Soċjeta’ tagħna l-kumitat kien wera biċ-ċar li din l-għaqda kienet se taħdem biex ittemm l-apatija kbira li teżisti u żżid fil-kultura fir-raħal tagħna. Kien għalhekk li wħud mill-membri tas-Soċjeta’ tagħna riedu fuq inizzjattiva tagħhom stess li jagħmlu pegeant ħaj mat-toroq tar-raħal tagħna u barra li jintużaw xi personaġġi bibbliċi u suldati rumani tinħareġ ukoll statwa sabiħa ta’ Kristu Rxoxt. Is-Soċjeta’ tagħna għamlet dan kollu ġenwinament għax il-poplu Birżebbuġi jixtieq li barra li jikkura lilu nnifsu spiritwalment jixtieq ukoll li ma jkunx nieqes mis-sabiħ ta’ dawn it-tradizzjonijiet li huma wkoll parti mir-reliġjon tagħna.
Artiklu Interessanti miktub mill-Perit Michael Schembri fuq l-insert tal-Magażin ‘Flimkien’ tal-Parroċċa tagħna ta’ Birżebbuġa Marzu 2019 Numru 172 (jew Birżebbuġa – Leħen il-Parroċċa – Ħarġa 300 – Marzu 2019)
Fl-Erbgħa tar-Rmied jibda r-Randan Imqaddes. Niftakar li fl-antik, mal-bidu tas-sena, konna nixtru l-Almanakk mingħand l-Ajk Franġiskan, jidhirli li kien fra ta’ Ġiezu, li kien jiġi jiġbor għall-kunvent jew għall-Art Imqaddsa. Billi Ras ir-Randan, il-Gimgħa l-Kbira u dak iż-żmien kien għad hemm ġranet oħra li fihom ma jiswiex li jittiekel il-laħam, allura fil-kalendarju kienu jimmarkaw dawk il-jiem b’ħuta ħamra madwar in-numru tad-data.
Intant, f’Ras ir-Randan, mal-ħdax ta’ filgħodu konna ndoqqu tliet tokki bil-qanpiena tal-Angelus, biex bħal infakkru n-nies li sar il-ħin biex jieklu xi ħaġa f’nofs il-jum qabel ma jerġgħu jkomplu s-sawma.
Tul ir-Randan ma kinux jiċċelebraw żwiġijiet u għalhekk kienu jkunu bosta dawk il-koppji li jiżżewġu fl-ewwel Sibt ta’ wara l-Għid il-Kbir. Nhar il-Ġimgħa wara l-ewwel Ħadd tar-Randan konna narmaw l-istazzjonijiet tal-Via Sagra bil-girlandi u l-brazzi tal-festa peress li dakinhar kienet tkun il-festa tagħhom. Kien isir il-kant ma’ kull stazzjon u wara ssir il-prietka li jien nafha ssir fil-quddiesa. Il-Ġimgħa ta’ wara kien jintrama l-‘Ecce Homo’ fuq l-artal tal-Kurċifiss u ssirlu l-prietka filgħaxija. Niftakarha ssir minn Dun Rikard u għaliha kien jitħallas 16-il xelin (kważi €2).
Imbaghad kienu jibdew l-Ezercizzi: għax-xebbiet, għan-nisa, għall-ġuvintur, għall-irġiel u għal kulħadd. It-tfal kien ikollhom il-prietki tagħhom fl-iskejjel. Ix-xebbiet u l-ġuvintur ma kinux biss dawk li għadhom żgħażagħ fl-età iżda kienu jinkludu wkoll dawk l-anzjani li ma żżewġux u probabbli anke min romol. Għall-eżerċizzi, flok jipprietkaw mill-pulptu, kienu jagħmlu palk (illum addattajnieh bħala bankun għall-vari proċessjonali) quddiem l-artal in-naħa tal-epistola (qrib fejn illum hemm l-orgni) li fuqu kien ikun hemm il-Kurċifiss il-Kbir flimkien ma’ mejda u siġġu għall-predikatur. Kienu jġibu xi qassisin barranin minn tal-Missjoni l-Kbira, li jqarru fil-konfessjonarji ta’ wara għax it-tnejn ta’ quddiem kienu riservati għall-Kappillan u għall-Viċi, jiġifieri Dun Rikard.
Fl-aħħar ħmistax tar-Randan, jiġifieri ma’ Ħadd Lazzru, kien isir l-għammad – it-twieqi t’isfel jitgħattew bid-drapp iswed, ta’ fuq bil-kartun, u l-kwadri u l-istatwi bid-drapp vjola li kien jibqa’ hemm sal-Glorja ta’ Sibt il-Għid. Bħal kull raħal ieħor, issir il-purċissjoni tad-Duluri, il-funzjoni tal-ħasil tar-riġlejn u l-vizti lis-sepulkru. Aktar tard daħlet id-drawwa tal-purċissjoni ta’ Ħadd il-Palm bil-personaġġi u l-ħmar kif ukoll tal-pageant tal-passjoni. F’Ħamis ix-Xirka konna narmaw l-Appostli bejn il-gandlieri fuq l-artal.
Is-sepulkru kien jintrama bix-xeni iżda fis-snin 60 tbiddel f’forma t’artal għall-adorazzjoni. Lejlet Ħamis ix-Xirka kienet issir il-funzjoni tat-Tniebri. Mill-Glorja tal-Ħamis ix-Xirka sal-Glorja ta’ Sibt il-Għid, il-qniepen iċedu posthom għaċ-ċuqlajta. U bħalma sal-lum għad hemm id-domanda għall-friegħi taż-żebbuġ imberkin, xi wħud kienu jiġu jitolbuna l-fjuri tas-sepulkru. ■
duluri
Mater Dolorosa 